patiënt niet ver van euthanasie verwijderd terwijl een relatief eenvoudige behandeling nog mogelijk was, anderzijds zou de patiënt niet doorverwezen zijn naar de specialist als hij niet om euthanasie had gevraagd en zou hij waarschijnlijk niet zijn hersteld. Deze casus onderstreept het belang van een uitgebreide beoordelingsprocedure inclusief een second opinion. De morele relevantie van uitzichtloos psychisch lijden in de context van euthanasie wordt verder toegelicht in hoofdstuk 3. Voor deze studie analyseerden we 35 dossiersamenvattingen van patiënten die euthanasie kregen op basis van psychisch lijden. De resultaten tonen dat mensen die op basis van psychisch lijden euthanasie krijgen vaak complexe klachten hebben waarvoor ze zeer lang behandeld zijn zonder succes. Ook laten de dossiers zien dat in vier gevallen de psychiaters het oneens waren over uitzichtloosheid. Opmerkelijk is dat de geraadpleegde psychiaters het wel eens waren over alle andere vereisten, zoals vrijwilligheid, weloverwogenheid of ondraaglijkheid. De bevinding dat uitzichtloosheid het criterium is dat de meeste interpretatieverschillen oplevert wanneer toegepast op psychisch lijden bevestigt dat het vaststellen van uitzichtloosheid een relevante uitdaging is. Om beter te begrijpen waarom het vaststellen van uitzichtloos psychisch lijden in de context van een euthanasieverzoek uitdagend is, hebben we in hoofdstuk 4 een systematische literatuurstudie uitgevoerd. We vonden 50 relevante artikelen, de meeste waren conceptueel en normatief van aard en acht waren empirische studies. Drie belangrijke thema’s komen naar voren. Het eerste thema is onzekerheid. Door de aard van psychiatrische stoornissen en psychiatrische behandelingen wordt onzekerheid over uitzichtloosheid door de meeste auteurs als onvermijdelijk gezien. De grote uitdaging ligt daarom in het bepalen hoeveel zekerheid nodig is voordat uitzichtloos psychisch lijden kan worden vastgesteld. Het tweede thema is hoop. Verschillende auteurs beweren dat de mogelijkheid van euthanasie hopeloosheid kan voeden. Andere auteurs nemen een tegengesteld standpunt in en stellen dat het gevoel van uitzichtloosheid juist de hopeloosheid veroorzaakt en dat de toekomstige optie van euthanasie kan helpen om hoop te houden. Het derde thema is behandelweigering. Empirische studies tonen aan dat patiënten die om euthanasie vragen op basis van psychisch lijden, regelmatig behandelingen weigeren. Hoe te reageren op een weigering en wat de weigering betekent voor de beoordeling van de uitzichtloosheid wordt als een belangrijke uitdaging ervaren. De inzichten die zijn opgedaan in de literatuurstudie vormden de basis voor het kwalitatieve onderzoek in hoofdstuk 5. Voor dit onderzoek hebben we elf psychiaters geïnterviewd met ervaring in het beoordelen van uitzichtloos psychisch lijden in de context van euthanasie. De deelnemers bevestigen dat ze onzekerheid ervarenwanneer SAMENVATTING | 141 A
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw