11 In 2021 is het eerste handboek voor de vakdidactiek van de filosofie in Nederland gepubliceerd (Berendsen et al., 2021). Het boek bestaat uit een verzameling bijdragen van verschillende onderzoekers, vakdidactici en docenten (zoals bijvoorbeeld Pieter Mostert en Natascha Kienstra, die in paragraaf 1.3 aan bod zullen komen). Er is in het handboek geen keuze gemaakt voor de ene of de andere opvatting. In de bijdragen komen verschillende aspecten van het vak aan bod, zoals de geschiedenis van het schoolvak, filosofische vaardigheden en inhouden en voorbeelden uit de praktijk. 1.2 Wat is filosofie? Aangezien leerlingen vaak niet weten wat filosofie voor vak is tot dat ze er les in krijgen, begint de eerste les meteen al met de moeilijkste vraag: Wat is filosofie? Met die vraag begon ook de Franse filosoof Lyotard in 1964 zijn eerste college voor de propedeusestudenten filosofie aan de Sorbonne in Parijs. Maar volgens Lyotard “loopt de filosofie zichzelf mis” bij het stellen van deze abstracte vraag (Lyotard, 2014, p. 21). We moeten volgens hem niet vragen wat filosofie is, maar vragen: “Waarom filosoferen?” Want wie filosofeert, zo zegt Lyotard, geeft zich over aan een verlangen, het fundamentele verlangen van de mens naar zin en betekenis. Het is de letterlijke betekenis van het woord filosofie, philos is het verlangen, sophos de wijsheid. Dat betekent ook dat het filosoferen volgens Lyotard nooit klaar is. Maar wat moet de filosofiedocent hier nu mee? Wat dat betreft heeft de filosofiedocent het een stuk lastiger dan zijn collega’s die vakken hebben waarbij iedereen zich iets kan voorstellen. Op een open dag van een school ruik je de geur van scheikundeproefjes, hoor je de docent Engels Shakespeare citeren, zie je de wiskundedocent logische raadsels op het bord schrijven. Maar wat doet de filosofiedocent? Waar bestaat filosofie eigenlijk uit? Is filosofie het geheel van al dat filosoferen bij elkaar? Bestaat filosofie uit vragen? Of juist uit de antwoorden die filosofen op al deze vragen gegeven hebben? Zit filosofie in teksten? Of bestaat filosofie uit ideeën? Leer je bij filosofie wat andere filosofen hebben bedacht? Of leer je zelf filosoferen? De Amerikaanse filosoof Thomas Nagel geeft het volgende antwoord: In tegenstelling tot de natuurwetenschappen gaat filosofie uitsluitend uit van het denken, niet van experimenten of waarneming. En in
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw