184 mogelijk de leerling moet laten praten, zijn argument moet laten opbouwen en leren verwoorden, dat is een belangrijke vaardigheid.’ Yoram zegt iets soortgelijks over een les waarover hij minder tevreden was: ‘Wat me opvalt is dat ik wel meer kan vragen aan de leerlingen, dat ik veel invul. De socratische rol. (…) Ik kan mezelf meer op de achtergrond plaatsen, gaat zitten, ze rustig aankijken, wat vertragen. (…) En doorvragen. Ten eerste zelf minder zeggen, maar ook scherper ondervragen.’ Leerlingen mede-eigenaar maken van de dialoog Desiree, Yoram en Harm zeggen expliciet dat leerlingen ‘mede-eigenaar’ moeten zijn van de dialoog. Bij Desiree komt dit terug in het lesfragment waarin zij met een voorbeeld komt, maar daar niet op doorgaat als ze merkt dat de leerlingen het gesprek een andere wending geven: ‘Ik was halverwege mijn zin en zij gingen gewoon met hun eigen ding verder dus toen dacht ik ook van: weg er mee, met dat isoleercel-voorbeeld, zij zitten in een ander spoor ik ga in hun spoor. (…) Steeds bij de leerling terugleggen, het is niet mijn onderwerp, het is jouw onderwerp. Jullie hebben het bedacht, jullie zijn er mee bezig.’ Yoram zegt hierover ‘Het is niet dat ik een onderwerp op hen neer laat vallen, maar zij moeten dit onderwerp zich eigen maken.’ In de les ‘Wat is goed’ gaat dat zoals Yoram het het liefste wil: daar komt een leerling met het idee dat het goede is wat genot oplevert, en kan Yoram dit verbinden aan de positie van het hedonisme. In de les ‘Wat is samenleven?’ gaat het niet zoals Yoram wil. Hij wil leerlingen het onderwerp zich eigen laten maken door er zelf vragen over te bedenken, maar als de leerlingen dat vervolgens doen, komen zij niet met de vragen die Yoram voor ogen had. Hij probeert vervolgens te sturen naar de vragen waar hij heen wil, maar vindt dit bij het terugkijken niet de juiste keuze: ‘Als je kiest voor het mede-eigenaar maken, dat ze het zich toe-eigenen, dan moeten we dan ook over die vragen nadenken.’ De leerlingen benoemen dit zelf ook na afloop van de les: ‘Hij vroeg allemaal vragen aan het begin die we op het bord konden zetten, maar dat was het wel, daar ging hij helemaal niet op in.’ Leerlingen standpunten laten innemen Verschillende docenten zeggen dat het zowel belangrijk is dat leerlingen hun eigen standpunten leren onderbouwen, als dat ze oefenen met het innemen van een ander standpunt of perspectief. Desiree zegt hierover: ‘Eigenlijk zijn het twee
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw