20 vakdidactische literatuur om hier een oplossing voor te bieden is die van de competenties, die zowel vaardigheden als houdingsaspecten omvatten. Van der Leeuw & Mostert worden ook tot deze competentiebenadering gerekend, met als vakspecifieke competentie het vermogen om filosofische problemen op te lossen. Filosoferen in het socratisch gesprek Filosofie leren en leren filosoferen zou je kunnen zien als de twee uitersten van een lijn die de doelen van het filosofieonderwijs representeert. Het extreem aan de ene kant is: ideeën van filosofen onderwijzen, zodat leerlingen deze kunnen reproduceren. Het extreem aan de andere kant is: leerlingen zelf laten nadenken over filosofische vragen, zonder daarbij een beroep te doen op de autoriteit van anderen. De Duitse filosoof Leonard Nelson neemt deze laatste positie in: volgens hem kan filosofieonderwijs alleen maar bestaan uit filosoferen, en is het socratisch gesprek de methode om dat te doen. In De socratische methode, een rede uit 1922, schrijft hij: Wie werkelijk filosofisch inzicht tot stand wil brengen, kan alleen de kunst van het filosoferen onderwijzen. Hij kan zijn leerlingen er alleen toe aanzetten zelf de moeizame terugwaartse beweging te ondernemen, die de enige garantie vormt voor inzicht in de principes. Als er daarom zoiets als filosofieonderwijs kan bestaan, in welke vorm dan ook, dan kan het alleen onderwijs in het zelf denken zijn, preciezer: in de zelfstandige hantering van de kunst van het abstraheren (Nelson, 1994, p. 82). De socratische methode ontleent haar naam aan Socrates, de leermeester van Plato. In Plato’s dialogen lezen we hoe Socrates de inwoners van Athene tot inzicht probeerde te brengen, door ze te confronteren met allerlei vragen. De aanpak van de socratische methode wordt ook wel maieutiek genoemd, dat letterlijk ‘vroedvrouwkunde’ betekent, en is gericht op het naar boven halen van ideeën. Achtergrond hiervan is de Ideeënleer van Plato, die ervan uit gaat dat alle kennis herinnering is, en dus al aanwezig is in de ziel. Het bekendste voorbeeld waarin Socrates dit demonstreert is in de dialoog Meno, waarin Socrates een slaaf, die geen onderwijs heeft gevolgd, door steeds maar weer vragen te stellen een wiskundige stelling laat oplossen.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw